لعاب یکی از مهمترین بخش ها در روند تولید کاشی و سرامیک است. نکته ی جالب این است که هر لعاب کاربرد خاص خود را دارد و برای همه ی کاشی ها از یک نوع لعاب استفاده نمی شود. در این مقاله قصد داریم که شما را با انواع لعاب کاشی و کاربرد آن آشنا کنیم. ابتدا به معرفی لعاب می پردازیم.
لعاب چیست؟
لعاب پوششی شیشه مانند است که روی بدنه ی کاشی و سرامیک قرار می گیرد. ماده ی اولیه ی لعاب خشک است. ابتدا آن را آسیاب می کنند و پس از ترکیب با آب به شکل رقیق خمیری مانند دوغاب در می آورد و با روش های متفاوت روی بدنه ی کاشی و سرامیک اعمال می کنند تا کاشی و سرامیک در دمای معینی در کوره حرارت ببیند. این عمل سبب می شود تا کاشی و سرامیک علاوه بر دوام و استحکام بالا از زیبایی و درخشندگی بیشتری برخوردار شود. لعاب ها معمولا جهت زیبا نمودن ،افزایش مقاومت در برابر مواد شیمیایی نظیر شوینده ها و صیقلی شدن سطح، به کار می روند.
رنگ لعاب بسته به فرمول و مواد تشکیل دهنده ی آن تغییر می کند. همین امر سبب می شود تا با ایجاد تغییر در ترکیبات مواد تشکیل دهنده نمونه های جدیدی از رنگ ها در دسترس شما قرار گیرد.
لعاب ها براساس مقاومت، ترکیبات شیمیایی، درجه حرارت، شفافیت و روش تولید به دسته های مختلفی تقسیم می شوند. در ادامه به بررسی هر دسته به صورت مختصر می پردازیم.
انواع لعاب کاشی بر اساس ترکیبات شیمیایی
این نوع لعاب ها به طور کلی به دو دسته لعاب های سربی و لعاب های بدون سرب تقسیم بندی می‌شوند. هر یک از این دسته ها نیز دارای چند زیر مجموعه می باشند.
- لعاب های سربی
- لعاب های بدون بور
- لعاب سربی ساده
- لعاب سربی مخلوط
- لعاب حاوی برات
- لعاب های بدون سرب
- لعاب های براتی
- لعاب های بدون بور
- لعاب های قلیایی
- لعاب های پرسلان
انواع لعاب کاشی بر اساس مقاومت در برابر عوامل شیمیایی
هر لعاب بسته به مقاومتی که در برابر عوامل شیمیایی دارد در فضای خاصی مورد استفاده قرار میگیرد. مثلا در فضاهایی که در معرض مواد اسیدی قرار می گیرند نمی توان از سرامیک هایی با لعاب معمولی استفاده کرد زیرا به مرور زمان کاشی و سرامیک خورده می شود و طول عمر آن کوتاه می شود.
- لعاب های ضد اسید معمولی
- لعاب های ضد اسید متوسط
- لعاب های ضد اسید ویژه
- لعاب های ضد بازی
- لعاب های مقاوم در برابر ترکیب شدن
انواع لعاب کاشی براساس درجه حرارت
دمای ذوب هر ماده با دیگری متفاوت است. در لعاب ها درجه حرارت بسیار مهم است و هر لعاب بسته به مواد تشکیل دهنده نقطه ی ذوب متفاوتی دارند..
- لعاب های معرق با دمای ذوب 780-880 درجه سانتیگراد
- لعاب های ترانسپارنت با محدوده ی ذوبی 980-1100 درجه سانتیگراد
- لعاب های اپک با دمای ذوب بین 1050-1150 درجه سانتیگراد
- لعابهای مات با دمای ذوب بین 1050 تا 1200 درجه سانتیگراد
- لعاب های پرسلانی با دمای ذوب 1150 تا 1250 درجه سانتیگراد
انواع لعاب کاشی بر اساس شفافیت و صیقلی بودن
لعاب ها بسته به میزان شفافیت و صیقلی بودن نیز در دسته بندی متفاوتی قرار می گیرند. در ادامه به بررسی هر یک از این دسته ها می پردازیم.
لعاب های ترانسپارنت
ترانسپارنت لعابی است که نور به راحتی از آن عبور می کند و به دلیل اینکه تمامی عیوب بدنه از روی سطح لعاب نمایان است فقط برای بدنه های کاملا سفید و بدون رنگ قابل استفاده است. استفاده از این لعاب در کشور های پیشرفته منسوخ شده است.
لعاب های اپک
لعاب های اپک به خاطر کریستالیزه شدنشان سطح کاشی را به خوبی پوشش می دهند و از ظرافت بالایی برخوردارند در نتیجه شکنندگی آن بالا می باشد.
لعاب ها بر اساس روش تولید
روش تولید هر لعاب متفاوت است و بسته به روش تولید به سه دسته ی لعاب های خام، لعاب های فریتی و لعاب های تبخیری تقسیم می شوند که در ادامه به طور اختصاصی به بررسی هریک از آنها می پردازیم:
لعاب های خام
همانطور که از اسم آن مشخص است این دسته از لعاب ها به صورت خام اعمال می شوند. در واقع مواد تشکیل دهنده ی این لعاب ها با آب مخلوط می شوند و با افزودن الکترولیت آسیاب می شوند. پس از تنظیم و بررسی عوامل موثر در کیفیت لعاب مانند دانسیته، رئوپکسی و…، لعاب را از آسیاب به حوضچه های مخصوص منتقل می کنند و پس از گذشت 48 ساعت آماده ی استفاده می شوند.
لعاب های فریت شده (فریتی)
برای بهبود کیفیت لعاب ها پیش از استفاده مورد فراوری قرار می گیرند. به لعاب های فراوری شده فریتی یا فریت شده می گویند. در این روند مواد اولیه متناسب با فرمول لعاب انتخاب شده و خرد می شوند. سپس در کوره ها ذوب می شوند. مواد مذاب از سمت دیگر کوره ها وارد حوضچه های آب می شود که این عمل موجب سرد شدن سریع لعاب می گردد. این لعاب که خاصیت پلاستیسیته ی خود را از دست داده است پیش از آماده سازی دوغاب با 8 تا 10 درصد کائولن و مقداری الکترولیت آسیاب می شود. مراحل پس از خردایش مانند مراحل آماده سازی لعاب خام است.
لعاب های تبخیری
در این روش لعاب در کوره های مخصوص تبخیر می شود و به صورت اشباع روی سطح مورد نظر رسوب می کند. این لعاب در مقابل عوامل محیطی متفاوت و همچنین بسیاری از اسید ها کاملا مقاوم است به همین منظور در صنعت سرامیک رنگین با پخت فشرده (سفالی فشرده) و گاهی نیز برای قطعات سرامیکی مورد مصرف در صنعت شیمی به عنوان ظروف نگهداری اسید و و قلیایی ها،لوله های کانال فاضلاب، ظروف نگهداری اسید، شراب و سایر مواد الکلی به کار گرفته می شود.
